2018an, Asociación de Desenvolvemento Galicia Suroeste Eurural Tokiko Ekintza Taldeak lehiaketa bat jarri zuen martxan jarduten duen eremuko, Pontevedrako hego-ekialdeko, haur hezkuntzako eta lehen hezkuntzako eskoletako ikasleentzat. Lehiaketa, deitua. “Landa Sortzen ” hezkuntza-plan arautuen osagarri gisa sortu zen, plan orokorragoak baitira eta lurralde zehatzetan zentratzen ez direnak. Bere helburu nagusia landa-identitatea zaintzearen eta haurrak ingurunearekin inplikatzearen garrantziaz herritarren artean kontzientzia zabaltzea da.

Horretarako, 3 eta 12 urte bitarteko eskola-umeentzako lehiaketa hau antolatu zuten eta zazpi udalerritako 13 eskoletako 13 udal eta 28 ikasgela inplikatzea lortu zuten. Emaitza hain arrakastatsua izan zen, ezen aurten bigarren edizio bat egin baitzen, eta 2020an hirugarren bat egiteko asmoa dute. « Unitate didaktiko hauek ezartzea erabaki genuen gure haurrengan beren ingurunearekiko pertenentzia sentimendua txertatzeko, ezagutzaren eta maitasunaren bidez loturak ezarri ahal izan ditzaten », azaldu du Eva Gil proiektuaren arduradunak. Eta jarraitzen du: «Horrela, haurrek lurraren balioaz eta bizi diren naturan bizitzearen eta hura zaintzearen abantailaz jabetuko dira».

Eva Gil “Asociación de Desenvolvemento Galicia Suroeste Eu Rural” (Galiziako Hego-mendebaldeko Landa Garapenerako Elkarteko) teknikariaren arabera, “gauzarik zirraragarriena eskoletara iristea eta haurrak landa eremuan bizitzeaz harro sentiaraztea da”, esaten digu galizieraz zuzenean itzulita: “ Nik landa eremuan bizi naiz”.

"Landa Sortzen" ekimenean eskola-haurren parte-hartzearen arrakastaz gain , aurkeztutako proiektuen kalitatea eta sariak eman zituen herri-botoaren erantzun izugarria gehitu behar zaizkio. Guztira, egin diren bi edizioetan, 8.000 lagun inguruk eman dute botoa, honako udalerrietako biztanleak: Baiona, Fornelos de Montes, Gondomar, A Guarda, Mos, Nigrán, Oia, Pazos de Borbén, O Porriño, Redondela, O Rosal, Tomiño eta Tui. Bi urteko gastua, gutxi gorabehera 32.400 eurokoa, "Tokiko garapena sustatzea eta suspertzea" izeneko Leader neurriaren bidez finantzatua.

Gainera, sariak erakargarri ukaezina ziren ikasleentzat eta haien familientzat. Haurren kategoriako irabazleei Leader programaren finantzaketa jasotzen duen baserri-eskola batera egun bateko txangoa eman zitzaien. Lehen Hezkuntzako irabazleentzat, txangoa "Fervenzaventura" natura-jarduera zentrora izan zen, Galiziako Leader beken onuraduna ere badena. Gilek azaltzen duen bezala: «Gure inguruan badaude behirik ikusi ez duten haurrak, ez gaudelako abeltzaintzako lurraldean. Txangoetara eraman eta haien poza bizi ahal izatea izugarri asegarria da, eta, aldi berean, ikasten dute eta Leader funtsetatik etekina ateratzen dute».

LURRALDEAREKIN KONPROMETITUTA

Proiektu honen hasieran, EU Rural-ek sentsibilizazio eta informazio kanpaina bat egin zuen eskoletan eta komunikabideen bidez lehiaketa biztanleriaren artean ezagutarazteko. www.creandorural.org webgune bat sortu zuten, lehiaketa osoan zehar informazioa zabaltzeko eta, aldi berean, herri botoa bideratzeko balio izan zuena. Informazio-kartel bat sortu eta proiektuaren berri sare sozialetan zabaldu zuten. Hezkuntza zentro guztiak bisitatu zituzten pertsonalki, bai publikoak bai pribatuak.

Aldi berean, ikasleen adin-taldeetara egokitutako unitate didaktikoak idatzi eta diseinatu zituzten, irakasleek gelan haiekin lan egin ahal izateko.

Azken helburua ikasleek beren kultura-, paisaia- eta biodibertsitate-ondarea ulertzea, beren tradizioak berreskuratzea, garapen jasangarria zer den ulertzea eta beren ingurumenaren etorkizunean parte hartzea zen. Eva Gilentzat, garrantzitsuena da "haurrek landa-eremuak eta hiri-eremuak bereiztea eta beren lurraldearekiko konpromisoa sentitzea, biztanleriaren kokalekua suspertzeko, herriak gaztetzeko eta despopulazioaren aurka borrokatzeko".

Jakina, lehiaketara aurkeztu behar zituzten materialak desberdinak ziren haurren adinaren arabera. Haur Hezkuntzan, unitate didaktiko bati buruzko mural bat egin behar zuten eta, lehen hezkuntzako kasuan, lana bideo batez osatu zen.

Bi edizio bakoitzean, bi irabazle aukeratu ziren herri bozketa bidez (haur hezkuntza eta lehen hezkuntza) eta beste biak eremu honetako biztanleria dentsitate desberdinak konpentsatzeko eratutako epaimahai batek aukeratu zituen. Guztira, irabazle guztiak barne, batera eman direnak barne, sariak hamar eskola ezberdinetako hamaika ikasgelatako ikasleei banatu zitzaizkien, eta horrek esan nahi du mezua biztanleriaren zati garrantzitsu batengana iritsi zela eta, are garrantzitsuagoa dena, eragin handiagoa izan zuela ikasle gazteenengan.

«Eskoletara iritsi ginenean, haurrek ospetsuak bagina bezala agurtu gintuzten, landa-sorkuntzako kideak ginelako», dio lanbidez geografo honek, bere jarduera profesionala landa-eremuetara dedikatzea erabaki duenak. «Gauzarik aberasgarriena txikien aurpegiak ikustea eta parte hartzen dutenean haien poza sentitzea da», jarraitzen du. Eskolen ilusioa, batez ere publikoena, sariekin saritu da, normalean iritsi ezin diren lekuetara irteerak egiteko aukera emanez.

DESPOPULAZIOAREN AURKA

«EU Rural» 2016an ezarri zuten «Tokiko Garapen Parte-hartzaileko Estrategia»n oinarritu zen, Leader finantzaketarekin ere bai. Ikerketa honetan, Galiziako hego-mendebaldeko biztanleek bizi zuten gizarte-errealitatea aztertu eta sakondu zuten. Aurkitu zuten arazoetako bat da landa-eremu hau Vigo hiritik oso gertu dagoela eta, horregatik, biztanleria lurraldeak uzten dituela hirian finkatzeko . Aldi berean, nekazaritza sektorea , batez ere ardoaren, frutaren eta landare apaingarrien ekoizpenari lotutakoa, abandonatzen ari dela ikusi zuten. Haien ondorioen arabera, nekazaritza-lanarekiko etsipen honen arrazoietako bat landa-biztanleria gazteen artean ezarri den desprestigioa da. Nekazaritza-jarduera gutxitzen den heinean, lurra abandonatzen da, biodibertsitatea galtzen da eta baso-suteen arriskua handitzen da.

Horregatik, “Landa Sortzen ” ekimenak funtsezko ekarpena egiten du landa-utzialdiaren eta biztanleriaren hustuketaren aurkako borrokan. Eva Gilentzat: “Landa-eremuko haurrak dira gure etorkizuna, eta bizi diren ingurunea ulertzea behar dugu, babestu, kontserbatu eta garatu ahal izateko”. Epe luzerako konpromisoa da, datozen urteetan lurraldearen ardura hartuko duten belaunaldi gazteenak inplikatzen baititu.

Landa Sare Nazionalarentzat , ekimen hau jardunbide egokien adibide da, haurrak landa-gizartearen parte izatearen balioaz eta naturaz inguratuta bizitzearen onurez kontzientziatzen ari baita arrakastaz. Gondomarreko Serra de Vincios Lehen Hezkuntzako Eskolako bigarren mailako haur batek dioen bezala, "Gizakien eta landareen arteko oreka aprobetxatu nahi dugu". Baloreetan heztea, landa-harrotasuna sortzea eta alternatiba bideragarri eta bidezkoak eskaintzea da landa-eremuak bizirik mantentzeko metodologia onena.